Energieneutrale provincie

Warmte stond in 2021 volop in de belangstelling. Zo ondersteunden we met de Participatiecoalitie verschillende bewonersinitiatieven om aan de slag te gaan met duurzame warmte en aardgasvrije buurten. Een Routekaart gaat bewoners en gemeenten helpen om tot een buurtenergieplan te komen en lokale, duurzame warmtebronnen te ontwikkelen. Daar hoort houtstook, wat populairder leek te worden door de hoge gasprijzen, overigens niet bij. Houtstook is niet duurzaam, niet goed voor het klimaat en niet gezond. Dat schreven we op in een nieuwe visie, vertelden we in presentaties en brachten we naar voren binnen de provinciale Samenwerkingsagenda Gezonde Lucht.

Maar ook rond duurzame stroom waren er veel ontwikkelingen. De realisering van Energietuin Mastwijk bij Montfoort – een plek waar natuur, recreatie en duurzame energie samenkomen – kwam weer dichterbij door toekenning van de SDE++ en Leader subsidies. Verder ontwikkelden we de Toolbox Natuurinclusieve Energietransitie, die bestuurders en beleidsmakers kunnen gebruiken om het landschap en de energietransitie hand in hand te laten gaan. Er waren boeiende en verbindende U-Thuis Voorjaars- en Najaarsbijeenkomsten, plus een goedbezochte sessie van de Regionale Energie Alliantie over netcapaciteit en energieopslag. En het OER! Trainingsprogramma ging van start in regio Amersfoort/FoodValley. Daarmee is er een provinciedekkend netwerk om energieambassadeurs op te leiden, bij te scholen en van elkaar te laten leren.

Circulaire economie

Het circulaire jaar begon met de Week van de Circulaire Economie. Tijdens een webinar inspireerden we docenten om aan de slag te gaan met circulaire economie in het voortgezet onderwijs. Daarbij kwamen inspirerende praktijkvoorbeelden aan bod. Ook openden we tijdens een interactieve liveshow het eerste circulariteitenkabinet: een virtuele ‘kast’ vol circulaire producten uit het hele land, om consumenten mee te inspireren.

Op 9 februari organiseerde de NMU in samenwerking met Jonge Honden en Impact 030 een Social Impact Night over ‘de kledingketen’. Vier innovatieve textielondernemers presenteerden zich aan de 55 deelnemers en gingen in gesprek over hoe de hindernissen op te lossen op weg naar een duurzame kledingketen.

Verder organiseerden we verschillende bestuurlijke circulaire tours, samen met onze regionale partners uit ons regionale netwerk Cirkelregio Utrecht. In april volgden wethouders, heemraden en gedeputeerden vanuit een live studio een mooi programma rond biobased economy, monitoring en regionale bouwafspraken. Hiermee leverden we ook input voor het regionaal convenant Duurzaam Bouwen. En in november gingen, in het circulaire Werkspoorkwartier, 20 bestuurders in gesprek met ondernemers over circulaire gebiedsontwikkeling, inkoop en de uitdagingen voor circulaire ondernemers. Verder bouwden we aan een kennisinfrastructuur met onder anderen een kennisbank en een initiatievenkaart.

Gezonde mobiliteit

De coronacrisis liet ons vorig jaar zien dat het anders kan. We gingen massaal thuiswerken, lieten de auto staan en files verdwenen als sneeuw voor de zon. Deze positieve effecten op ons reisgedrag willen we vasthouden en zelfs versterken. Daarom richtten we dit jaar het Servicepunt Gezonde Mobiliteit op. Daarmee helpen we inwoners, werkgevers en gemeenten om schone en duurzame verplaatsingen te realiseren: minder reizen en automobiliteit, méér fietsen, lopen en gedeeld vervoer.

We deden actief mee in de Adviesraad Snelfietsroutes en presenteerden in september samen met de andere leden de Handreiking Fiets & Natuur aan gedeputeerde Arne Schaddelee. Deze handreiking helpt overheden om de gevolgen van nieuwe routes voor de natuur in beeld te brengen, zodat ze een goede fietsinfrastructuur kunnen realiseren zonder de natuur te schaden. Ook bedrijven hielpen we om hun mobiliteit te verduurzamen. Dat deden we bijvoorbeeld op bedrijventerrein De Wetering-Haarrijn, waar we ook een onderzoek deden naar tevredenheid over het openbaar vervoer.

Tot slot werkten we met regionale partners actief aan de Samenwerkingsagenda Gezonde Lucht. En leverden we op diverse momenten input voor duurzaam mobiliteitsbeleid, onder andere in het Mobiliteitsplan van de gemeente Utrecht en diverse omgevingsvisies.

Rijke natuur

Ook dit jaar deden we weer veel om de provincie te verfraaien en te vergroenen. Zo deelden we bij een actie in het kader van Plan Boom 10.000 boompjes uit aan bewoners. Verder verzorgden we boompakketten voor gemeenten, boeren en bedrijven. We bereidden een project voor om samen met een aantal boeren een plan te maken voor natuurontwikkeling op hun bedrijf. De provinciale voucherregeling ‘Beleef en Bewonder!’ leverde meer dan 150 vergroeningsprojecten op.


Verder deden we van alles rond de komst van de nieuwe Omgevingswet. We leverden inbreng voor de Provinciale Omgevingsverordening en diverse programma’s die vallen onder de Provinciale Omgevingsvisie, o.a. rond wonen, recreatie en toerisme. We leverden de input voor de ruimtelijke strategie van de regio Amersfoort en voor diverse gemeentelijke omgevingsvisies. We informeerden honderden geïnteresseerde inwoners en lokale groepen via een Oostbroeklezing over de gevolgen van deze omgevingswet en de nieuwe landelijke website samenvooronzeleefomgeving.nl. Last but not least beoordeelden we ruim 400 ruimtelijke plannen op hun gevolgen voor natuur en landschap, en ondersteunden we tientallen inwoners bij lokale plannen vanuit ons Adviespunt Ruimte.

Groene klimaatactieve stad

Foto: Willem Mes

Doordat we vaker met extreem weer te maken hebben, kreeg het belang van klimaatadaptatie, je voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering, in 2021 veel aandacht. Rond de Regionale Adaptatiestrategieën en klimaatadaptatieprogramma’s leverden we inhoudelijke input en pleitten we actief voor het goed betrekken van inwoners en bedrijven. Dat laatste deden we ook zelf, bijvoorbeeld met ons nieuwe Servicepunt Duurzame Daken, mede mogelijk gemaakt door de provincie Utrecht. Daarmee inspireren we inwoners, buurten, bedrijven, scholen, zorginstellingen en andere dakeigenaren tot multifunctioneel gebruik van hun dak voor natuur, waterberging, zonnepanelen en/of terras. We beantwoordden meer dan 160 mails en telefoontjes en ondersteunden 16 buurten en bedrijven met concrete adviezen. In juli organiseerden we een goed bezochte Duurzame Daken Expo. Concreet werden er door toedoen van het Servicepunt zo’n 240 daken duurzaam, met nog veel in het vat voor 2022.

In het project Heuvelrugtuinen werkten we samen met IVN natuureducatie en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug aan vergroening. Biodiversiteit en klimaatadaptief vermogen namen toe doordat mensen van hun eigen tuin een Heuvelrugtuin maken, met minstens 60% groen, beschutting voor vogels en insecten, en planten die passen in het Nationaal Park. Sinds de start is de website ruim 25.000 keer bezocht, zijn bijna 70.000 mensen bereikt, zijn 10 voorbeeldtuinen aangelegd en zijn meer dan 120 particuliere Heuvelrugtuinen gerealiseerd.

Duurzame landbouw

Voor de verduurzaming van de landbouw hebben we dit jaar hard gewerkt aan het realiseren van twee Valuta voor Veen projecten; daarbij verminderen bodemdaling en de CO2-uitstoot door het grondwaterpeil te verhogen. Zo wil een boer in de gemeente Vijfheerenlanden 4 hectare grond vernatten met een pomp en drains. Ook waren we betrokken bij vergelijkbare plannen van een groep boeren die in hun polder samenwerken aan vernatting.

Verder organiseerden we voor ons Netwerk Agroforestry & Voedselbossen drie online bijeenkomsten rond de toepassing van bomen op het boerenbedrijf. In het najaar waren er twee inspirerende excursies naar Schevichoven: een boerderij in Leersum waar men o.a. agroforestry, permacultuur en voedselbossen toepast. Bovendien konden we dankzij een bijdrage van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een boer in de regio Amersfoort ondersteunen bij de uitbreiding van zijn eigen agroforestry plannen. Ook kwam agroforestry aan bod in de goedbezochte webinarreeks ‘Laat de natuur het werk doen’. Vanuit het project Duurzame Landbouw met Natuur belichtten we daarin maatregelen waarmee boeren de natuur kunnen versterken én hun bedrijfsvoering kunnen verbeteren.

De samenwerking Duurzame Landbouw met Natuur, tussen landbouw- en natuurorganisaties, leverde verschillende factsheets op voor duurzame agrarische verdienmodellen. Ook zijn er verschillende duurzame bedrijfsplannen uitgewerkt. We dachten daarnaast actief mee over een provinciale aanpak voor de stikstofproblematiek en over een strategie voor het veenweidegebied, gericht op minder bodemdaling en verminderde CO2-uitstoot.

Campagnes: Nacht van de Nacht & GoodFoodClub

Foto: Mel Boas

Op zaterdag 30 oktober gingen op honderden plekken in het hele land de lichten uit, waaronder die op de Utrechtse Domtoren. Naast de 250 activiteiten in het donker kwamen we met een interessante livestream vanuit Friesland en Fort bij Vechten Utrecht, met workshops en lezingen. Ook doofden restaurants, waaronder het Utrechtse Zuiver, de lichten, zodat gasten romantisch konden dineren bij kaarslicht. In het Fort bij Vechten konden de honderden bezoekers via een ledkaarsjesroute de donkerte ervaren, ook op plekken die normaal gesloten blijven. Gidsen vertelden over de natuurwaarden, de geschiedenis en de dieren; astronomen gaven uitleg over de sterren en er waren prachtige projecties van natuurbeelden langs de route. Ook deden 100 mensen mee aan een workshop nachtfotografie.

En er was nóg een grote landelijke campagne: de GoodFoodClub, een campagne om het aandeel duurzame landbouw in de provincie te vergroten. We maakten alle duurzame boerderijwinkels, die vaak op verscholen landweggetjes gevestigd zijn, zichtbaar op de site www.goodfoodclub.nu. De duurzame aanbieders werden gepromoot via social media, websites, nieuwsbrieven en een tv-spotje. In de zomer voegden we daar vijf Utrechtse fietsroutes aan toe; we riepen alle Utrechters op om via deze routes hun maaltijd bij elkaar te fietsen. Dat deden o.a. talloze studenten tijdens hun introductietijd; zij kregen bij de verschillende boeren rondleidingen en mochten proeven van de gezonde, lokale, duurzame producten. Het was een succesvolle campagne, waarbij we ons netwerk hebben vergroot met duurzame boeren en hen hielpen aan meer bezoekers en meer verkoop.

Steun ons

De Natuur en Milieufederatie Utrecht kan haar werk doen dankzij diverse grote bijdragen. Maar om een echt duurzame en mooie leefomgeving in Utrecht te bereiken is de steun van particulieren en bedrijven ook heel belangrijk. U kunt op meerdere manieren een bijdrage leveren aan ons werk. Bijvoorbeeld door Supporter van de NMU te worden. Dat kan al vanaf € 3 per maand! Maar u kunt ons ook steunen met een gift of een periodieke schenking, of door de NMU op te nemen in uw testament.

Elke gift of schenking aan de NMU is af- trekbaar voor de inkomstenbelasting; we zijn erkend als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Zo kunnen wij, mede dankzij uw steun, nóg meer doen voor een mooie en duurzame provincie! Kijk voor meer informatie op www.nmu.nl/steun-ons.

Bewoners helpen bij hun inzet voor hun eigen leefomgeving zit in het DNA van de NMU. Daarnaast hebben we ons ontwikkeld als behartiger van natuur- en milieubelangen, meebeslisser in gebiedsprocessen en ver- sneller van duurzame ontwikkelingen. De NMU werkt nauw samen met de vijf andere natuur- en milieuorganisaties in de provincie Utrecht. En landelijk met de elf provinciale Natuur- en Milieufederaties, en landelijke natuur- en milieuorganisaties.

In 2021 werkten bij de NMU gemiddeld 22 mensen. De Raad van Toezicht controleerde het beleid en dacht mee over de strategie. De Raad van Advies functioneerde als klankbord. Het werk van de NMU wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Utrecht en De Nationale Postcode Loterij.

Steun ons hier!